Ayn Rand
(Алиса Зиновьевна Розенбаум)
(Алиса Зиновьевна Розенбаум)
Ayn Rand, Rusya'nın Sankt-Peterburg şehrinde doğdu ve Yahudi bir ailenin en büyük kızıydı. Çocukluğundan itibaren edebiyat ve sinemaya ilgi duymaya başladı, yedi yaşında hikâyeler ve oyunlar yazmaya başladı. Annesi ona Fransızca öğretti ve çocuk dergilerine abone oldu. Bu dergilerde ilk kahramanı Rudyard Kipling tarzında yazılmış "Gizemli Vadi"deki subay Cyrus Paltons oldu.
Gençlik yıllarında Sir Walter Scott, Alexandre Dumas ve Victor Hugo gibi romantik yazarların eserlerine âşık oldu. Petrograt Üniversitesi'nde felsefe ve tarih okudu ve burada Edmond Rostand, Friedrich Schiller ve Fyodor Dostoyevski'yi keşfetti. Schiller'in kahramanlığına ve Dostoyevski'nin derin ahlâki analizlerine hayran olmasına rağmen, Dostoyevski'nin felsefesine karşı çıktı. Nietzsche'yi de tanıdı, ancak onun felsefesini eleştirdi.
1924'te Devlet Sinema Sanatları Enstitüsü'ne girdi, ancak 1925'te Amerika'ya gitmek için vize aldı. 1926'da ABD'ye gelen Rand, Hollywood'da senarist olma hayaliyle Sovyetler Birliği'ne geri dönmemeye karar verdi. İsmini Ayn Rand olarak değiştirdi; ismini Remington Rand daktilosundan aldığı rivayet edilse de, Ayn ismini Finlandiyalı bir yazardan etkilenip aldığını söylemiştir.
Eserlerinde bireycilik, özgürlük ve kapitalizm gibi temaları işleyen Rand; "objektivizm" olarak bilinen felsefi akımın kurucusudur. Objektivizm, gerçekliğin objektif olarak var olduğunu, bireyin rasyonel düşünce ve mantık yoluyla bu gerçekliği kavrayabileceğini savunur. Ayn Rand'ın felsefesi, bireyin kendi mutluluğunu en yüksek değer olarak görmesi gerektiğini ve serbest piyasa kapitalizminin en ahlaki ekonomik sistem olduğunu öne sürer.
Rand, aynı zamanda tiyatro oyunları ve senaryolar da yazmıştır. Yazıları ve felsefesi, dünya genelinde geniş bir okuyucu kitlesine ulaşmış ve pek çok tartışmaya yol açmıştır. Tartışma unsuru olan eserlerinden birkaçı ve tartışma konuları ise şöyledir:
The Fountainhead (Hayatın Kaynağı): Konusu, "Mimar Howard Roark'ın bireyselliğini koruyarak ve kendi ideallerine sadık kalarak başarıya ulaşma mücadelesi" olan eserinde tartışılan temel fikirler şunlardır;
Bireycilik ve Kolektivizm açısından roman, bireyin yaratıcı potansiyelini ve bağımsızlığını vurguluyor. Bu, toplumun kolektivist değerlerine ve toplumsal normlarına karşı bir duruş sergilemekle birlikte;
Ahlaki Egoizm açısından ise Roark'ın karakteri, Rand'ın ahlaki egoizm felsefesinin bir yansımasıdır. Bu, kişinin kendi çıkarlarını ve mutluluğunu en yüksek değer olarak görmesi gerektiğini savunur.
Atlas Shrugged (Atlas Silkindi): Konusu, Girişimciler ve yaratıcı bireyler, devlet müdahaleleri ve toplumun talepleri karşısında nasıl ayakta kalırlar? John Galt liderliğinde bu bireyler, kendi değerlerini savunmak için toplumdan çekilmekteler. Aynı zamanda eser Ayn Rand'ın en büyük eseri, "magnum opus"u denebilecek niteliktedir. Tartışılan fikirler ise şöyle;Kapitalizm ve Serbest Piyasa açısından roman, serbest piyasa kapitalizmini savunmakta ve devlet müdahalesine karşı çıkmaktadır. Bu, ekonomik sistemlerin doğası ve adaleti hakkında geniş tartışmalara yol açmıştır.Ahlaki Objektivizm olarak Rand'ın felsefesi, objektif gerçekliğe ve rasyonel bireysel çıkarların üstünlüğüne dayalı bir ahlak sistemini savunur. Bu, birçok geleneksel etik ve moral sistemle çelişmektedir.
Anthem (Hymn): Gelecekte geçen bu novella, aşırı kolektivist bir toplumda bireyselliğin tamamen ortadan kaldırıldığı bir dünyayı anlatır. Ana karakter, bireyselliğini ve kendi ismini yeniden keşfeder. Tartışılan fikirler;
Totalitarizm ve bireysellik kapsamında Rand, totaliter rejimlerin bireyi nasıl ezdiğini ve bireyselliği nasıl bastırdığını gösterir. Bu, bireyselliğin önemi ve özgürlüğün değeri üzerine geniş tartışmalar doğurur.
Teknolojik ve Bilimsel Gelişme bakımından roman, bireysel yaratıcılığın ve özgürlüğün bilimsel ve teknolojik ilerlemeler için ne kadar önemli olduğunu vurgular.
We The Living (Yaşamak İstiyorum): Rusya'daki Bolşevik Devrimi sırasında bir genç kadının hayatta kalma mücadelesini konu alan eseri hakkındaki tartışmalar şunlardır;
Komünizm'i eleştirmek için kullandığı kaleminde Rand, Sovyetler Birliği'nde yaşadığı deneyimlerden yola çıkarak komünizmi anlatmaktadır. Bu, sosyalizm ve komünizm kesimlerinde çoklu tartışmalarına yol açmıştır.
Bireyin Hakları açısından roman, bireyin devlet tarafından ezilmesine karşı çıkar ve bireysel hakların önemini vurgular.
Ayn Rand'ın bu eserleri, onun felsefi görüşlerini ve ideallerini dramatik hikayeler aracılığıyla sunmakla birlikte; Bu, hem geniş bir hayran kitlesi hem de ciddi eleştiriler ve tartışmalar yaratmış, hayran kitlesiyle birlikte eleştirel bir kesimin de hedefi haline gelmiştir.
Şimdi ise Rand'ın sevilen birkaç sözüyle yazıyı sonlandıralım..
“The question isn't who is going to let me; it's who is going to stop me.”
("Soru bana kimin izin vereceği değil; beni kimin durduracağıdır.")
“A creative man is motivated by the desire to achieve, not by the desire to beat others.”
("Yaratıcı bir insan, başkalarını yenme arzusuyla değil, başarma arzusuyla motive olur.")
“The ladder of success is best climbed by stepping on the rungs of opportunity.”
("Başarı merdiveni, en iyi fırsat basamaklarına basarak tırmanılır.")
“The smallest minority on earth is the individual. Those who deny individual rights cannot claim to be defenders of minorities.”
("Yeryüzündeki en küçük azınlık bireydir. Bireysel hakları reddedenler, azınlıkların savunucusu olduklarını iddia edemezler.")
“The hardest thing to explain is the glaringly evident which everybody has decided not to see.”
("Açıkça belli olanı açıklamak en zor şeydir, çünkü herkes bunu görmemeye karar vermiştir.")
("Soru bana kimin izin vereceği değil; beni kimin durduracağıdır.")
“A creative man is motivated by the desire to achieve, not by the desire to beat others.”
("Yaratıcı bir insan, başkalarını yenme arzusuyla değil, başarma arzusuyla motive olur.")
“The ladder of success is best climbed by stepping on the rungs of opportunity.”
("Başarı merdiveni, en iyi fırsat basamaklarına basarak tırmanılır.")
“The smallest minority on earth is the individual. Those who deny individual rights cannot claim to be defenders of minorities.”
("Yeryüzündeki en küçük azınlık bireydir. Bireysel hakları reddedenler, azınlıkların savunucusu olduklarını iddia edemezler.")
“The hardest thing to explain is the glaringly evident which everybody has decided not to see.”
("Açıkça belli olanı açıklamak en zor şeydir, çünkü herkes bunu görmemeye karar vermiştir.")
Ekli dosyalar
-
tumblr_0891887deed1e717891707b32322e0e7_e74e004e_1280.jpg