Merhaba Kargalar. Bu yazımda sizlere Kelt mitolojisinde "Baş Tanrı", "İyi Tanrı" "Güçlü Baba" olarak da bilinen Dagda'dan bahsedeceğim. İyi okumalar..
Dagda, genellikle belirli bir artikel ile yazılan, İrlanda-Kelt mitolojisindeki en önemli tanrılardan biridir. Tuatha Dé Dannan’ın (kadim İrlanda’yı istila eden ve yerleşik Fir Bolg’a karşı bir savaş kazanan bir halk) çok yetenekli bir savaşçı lideri olarak ortaya çıkar. Daha sonra denizci Fomoryalılar ile bir savaş daha gerçekleşir ve Tuatha Dé Dannan tekrar zafer kazanır. Fomoryalılar, Dagda’ya kendi sihirli kazanından büyük miktarda lapa yemesiyle ilgili ünlü meydan okumasını sunar. Dagda, güçlü sopası, tükenmez kazanı ve arp çalmadaki büyük yeteneği ile İrlanda mitolojisinde evrensel bir tanrı olarak kabul edilir ve Newgrange gibi birçok yerde yaşadığına inanılır. Savaşçı karakteriyle Dagda, Fomoryalıların kraliçesi Caitlín tarafından öldürülür.
Dagda, "iyi tanrı" anlamına gelir ve ismi birçok farklı şekilde yazılabilir. Bu bağlamda "iyi", Dagda'nın usta bir zanaatkâr, savaşçı, büyücü ve hükümdar olarak çok yetenekli olduğunu ifade eder. Tanrı ayrıca "bütünün babası" veya "güçlü baba" anlamına gelen Eochaid Ollathair, "büyük bilgelik efendisi" anlamına gelen Ruad Rofhessa, veya güneşe atıfta bulunan "kırmızı göz" anlamındaki Deirgderc olarak da adlandırılabilir. Akademisyenler tarafından erken İrlanda-Kelt tanrılarından biri olarak tanınsa da, tam olarak neyi temsil ettiği bilinmemektedir. Bazıları onu Yunan mitolojisindeki Kronos'a benzer bir gök tanrısı ve ata figürü olarak tanımlamıştır. Ancak, bu kadim Kelt tanrılarının belirli dini ritüellerde odak noktası olmadığı düşünülmektedir. Bunun aksine, ilahi bir savaşçı olarak karakteri, erken İrlanda tarihinin mitolojik hikayelerinde daha iyi temsil edilmiştir. Dagda öncelikle bir savaşçıdır; sopası o kadar ağırdır ki tekerleklerle taşınmak zorunda kalır.
Eski Kelt dininde Dagda’nın Samhain (31 Ekim akşamı ve 1 Kasım’da kutlanan, eski yılın sonunu ve yeni yılın başlangıcını işaret eden festival) festivalinde önemli bir figür olduğunu biliyoruz. Bu, Öteki Dünya’nın ruhlarıyla en iyi şekilde iletişim kurulabilen bir zamandır. Dagda ve savaş tanrıçası Mórrigan (bazen "iblislerin kraliçesi" olarak bilinir) bu dönemde bir araya geldiğinde, cinsel birliktelikleri kabilenin ve hasatın bereketini ve hayvanlarının verimliliğini garanti ederdi. Dagda'nın Samhain sırasında Boyne Nehri'nin tanrıçası Boand ve ünlü bir savaşçının kızı olan Indech ile de ilişkiye girdiğine inanılır. Bu nedenle, İrlanda ve İskoçya’daki Gaelic sözlü geleneklerinde, Samhain hamile kalmak için en uğurlu zaman olarak kabul edilmiştir.
Aile İlişkileri
Dagda, bazen Fomoryalıların lideri Balor’un (veya Balar) kızı Eithne’nin oğlu olarak kabul edilir. Bu nedenle, başka bir önemli tanrı ve kültürel kahraman olan, 40 yıl boyunca İrlanda’yı yöneten Lugh’un kardeşi olarak görülür. Dagda'nın belirli bir evi yoktur; her yerde mevcut olduğu düşünülür. Daha sonraki geleneklerde, yeraltında dört saraya sahip olduğu söylenir.
Dagda'nın kızı Brigid (Brigit), bereketin güçlü bir gücü, büyük bilgelik ve şiir kaynağı, ayrıca şifa dağıtıcısı olarak bilinir. Dagda'nın en ünlü oğulları ise Cermait ve gençliği, güzelliği ve belki de aşkı temsil eden Angus Óg’dur (Mac Óc). Angus Óg’un annesi Boand’dır ve Boand’ın eşi sıklıkla Nechtan olarak geçer. Dagda, Nechtan’ı bir yolculuğa gönderirken Boand’ı baştan çıkarır. Dagda, Nechtan’a açlık hissetmemesi ve zamanın geçişini fark etmemesi için bir büyü yapar. Nechtan, yalnızca bir gün geçtiğini düşünerek döner, ancak bu süre boyunca Boand hamile kalmış ve çocuk, koruyucu babası Elcmar’a verilmiştir.
Dagda’nın birçok çocuğundan bazıları şunlardır: Áed Minbhrec, Bodb Derg, ve bazen kardeşi olarak geçen Midir. Bir başka kızı ise ormanlarla bağlantılı küçük bir figür olan Ainge’dir.
Dagda, genellikle köylü gibi giyinen bir savaşçı olarak tasvir edilir ve kısa bir tunik giyer, görgü kurallarına da pek uymadığı söylenir. Dagda'nın sihirli kazanı, takipçilerinin her birini besleyebilecek güce sahiptir. Bu kazan, Tuatha Dé Danann’ın dört hazinesinden biri olarak kabul edilir. Dagda’nın ayrıca her zaman meyve veren bir ağacı ve bir kısmı yaşayan, diğer kısmı ise sürekli ateşte pişirilen iki büyülü domuzu vardır.
Dagda'nın muazzam sopası, öfkeyle sallandığında dokuz kişiyi birden öldürebilir ve ölüleri hayata döndürme gücüne sahiptir. Dagda’nın diğer yeteneklerinden biri, Úaithne adı verilen arpını çalarak dinleyicilerinde uyuma, gülme veya yas tutma etkisi yaratabilmesidir.
Sonraki savaşta, Tuatha Dé Danann nihai zaferi elde eder, liderleri Lugh, Fomoryalı lider Balor’u öldürür. Dagda ise savaşta büyük bir kahramanlık sergilese de Balor’un dişlek karısı Caitlín tarafından yaralanır ve daha sonra bu yaradan ölür. Alternatif geleneklerde ise Dagda ölmez, 80 yıl boyunca Tuatha Dé Danann’ı yönetir ve ardından yeraltındaki saraylarına çekilir. Bu, Hristiyanlığın yayılmasıyla Kelt tanrılarının azalan öneminin bir metaforu olarak görülür.
Kaynak:
https://www.worldhistory.org/The_Dagda/
https://www.britannica.com/topic/Dagda
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Dagda
The Dagda (Daghda, Daghdha, Dagdae veya Dagda Mór)
Dagda, genellikle belirli bir artikel ile yazılan, İrlanda-Kelt mitolojisindeki en önemli tanrılardan biridir. Tuatha Dé Dannan’ın (kadim İrlanda’yı istila eden ve yerleşik Fir Bolg’a karşı bir savaş kazanan bir halk) çok yetenekli bir savaşçı lideri olarak ortaya çıkar. Daha sonra denizci Fomoryalılar ile bir savaş daha gerçekleşir ve Tuatha Dé Dannan tekrar zafer kazanır. Fomoryalılar, Dagda’ya kendi sihirli kazanından büyük miktarda lapa yemesiyle ilgili ünlü meydan okumasını sunar. Dagda, güçlü sopası, tükenmez kazanı ve arp çalmadaki büyük yeteneği ile İrlanda mitolojisinde evrensel bir tanrı olarak kabul edilir ve Newgrange gibi birçok yerde yaşadığına inanılır. Savaşçı karakteriyle Dagda, Fomoryalıların kraliçesi Caitlín tarafından öldürülür.Dagda, "iyi tanrı" anlamına gelir ve ismi birçok farklı şekilde yazılabilir. Bu bağlamda "iyi", Dagda'nın usta bir zanaatkâr, savaşçı, büyücü ve hükümdar olarak çok yetenekli olduğunu ifade eder. Tanrı ayrıca "bütünün babası" veya "güçlü baba" anlamına gelen Eochaid Ollathair, "büyük bilgelik efendisi" anlamına gelen Ruad Rofhessa, veya güneşe atıfta bulunan "kırmızı göz" anlamındaki Deirgderc olarak da adlandırılabilir. Akademisyenler tarafından erken İrlanda-Kelt tanrılarından biri olarak tanınsa da, tam olarak neyi temsil ettiği bilinmemektedir. Bazıları onu Yunan mitolojisindeki Kronos'a benzer bir gök tanrısı ve ata figürü olarak tanımlamıştır. Ancak, bu kadim Kelt tanrılarının belirli dini ritüellerde odak noktası olmadığı düşünülmektedir. Bunun aksine, ilahi bir savaşçı olarak karakteri, erken İrlanda tarihinin mitolojik hikayelerinde daha iyi temsil edilmiştir. Dagda öncelikle bir savaşçıdır; sopası o kadar ağırdır ki tekerleklerle taşınmak zorunda kalır.
Samhain Festivali
Eski Kelt dininde Dagda’nın Samhain (31 Ekim akşamı ve 1 Kasım’da kutlanan, eski yılın sonunu ve yeni yılın başlangıcını işaret eden festival) festivalinde önemli bir figür olduğunu biliyoruz. Bu, Öteki Dünya’nın ruhlarıyla en iyi şekilde iletişim kurulabilen bir zamandır. Dagda ve savaş tanrıçası Mórrigan (bazen "iblislerin kraliçesi" olarak bilinir) bu dönemde bir araya geldiğinde, cinsel birliktelikleri kabilenin ve hasatın bereketini ve hayvanlarının verimliliğini garanti ederdi. Dagda'nın Samhain sırasında Boyne Nehri'nin tanrıçası Boand ve ünlü bir savaşçının kızı olan Indech ile de ilişkiye girdiğine inanılır. Bu nedenle, İrlanda ve İskoçya’daki Gaelic sözlü geleneklerinde, Samhain hamile kalmak için en uğurlu zaman olarak kabul edilmiştir.Aile İlişkileri
Dagda, bazen Fomoryalıların lideri Balor’un (veya Balar) kızı Eithne’nin oğlu olarak kabul edilir. Bu nedenle, başka bir önemli tanrı ve kültürel kahraman olan, 40 yıl boyunca İrlanda’yı yöneten Lugh’un kardeşi olarak görülür. Dagda'nın belirli bir evi yoktur; her yerde mevcut olduğu düşünülür. Daha sonraki geleneklerde, yeraltında dört saraya sahip olduğu söylenir.
Dagda'nın kızı Brigid (Brigit), bereketin güçlü bir gücü, büyük bilgelik ve şiir kaynağı, ayrıca şifa dağıtıcısı olarak bilinir. Dagda'nın en ünlü oğulları ise Cermait ve gençliği, güzelliği ve belki de aşkı temsil eden Angus Óg’dur (Mac Óc). Angus Óg’un annesi Boand’dır ve Boand’ın eşi sıklıkla Nechtan olarak geçer. Dagda, Nechtan’ı bir yolculuğa gönderirken Boand’ı baştan çıkarır. Dagda, Nechtan’a açlık hissetmemesi ve zamanın geçişini fark etmemesi için bir büyü yapar. Nechtan, yalnızca bir gün geçtiğini düşünerek döner, ancak bu süre boyunca Boand hamile kalmış ve çocuk, koruyucu babası Elcmar’a verilmiştir.
Dagda’nın birçok çocuğundan bazıları şunlardır: Áed Minbhrec, Bodb Derg, ve bazen kardeşi olarak geçen Midir. Bir başka kızı ise ormanlarla bağlantılı küçük bir figür olan Ainge’dir.
Dagda’nın Hazineleri
Dagda, genellikle köylü gibi giyinen bir savaşçı olarak tasvir edilir ve kısa bir tunik giyer, görgü kurallarına da pek uymadığı söylenir. Dagda'nın sihirli kazanı, takipçilerinin her birini besleyebilecek güce sahiptir. Bu kazan, Tuatha Dé Danann’ın dört hazinesinden biri olarak kabul edilir. Dagda’nın ayrıca her zaman meyve veren bir ağacı ve bir kısmı yaşayan, diğer kısmı ise sürekli ateşte pişirilen iki büyülü domuzu vardır.Dagda'nın muazzam sopası, öfkeyle sallandığında dokuz kişiyi birden öldürebilir ve ölüleri hayata döndürme gücüne sahiptir. Dagda’nın diğer yeteneklerinden biri, Úaithne adı verilen arpını çalarak dinleyicilerinde uyuma, gülme veya yas tutma etkisi yaratabilmesidir.
Tuatha Dé Dannan & Fir Bolg
Dagda’nın İrlanda’nın istilasındaki rolü, en ünlü şekilde 11. yüzyıldan kalma Cath Maige Tuired (Mag Tuired Savaşı) metninde anlatılır. Tuatha Dé Danann, özel güçlere sahip birçok büyük savaşçıya sahiptir ve Dagda bunların başında gelir. Liderlerinin başarıları sayesinde, istilacılar mevcut sakinler Fir Bolg’a karşı zafer kazanır. Yenilen Fir Bolg, uzak adalara ve İskoçya’ya dağılır.
Fomoryalılar ve Dagda’nın Ölümü
27 yıl sonra aynı yerde Tuatha Dé Danann ile Fomoryalılar arasında bir savaş daha gerçekleşir. Fomoryalılar, yarı ilahi varlıklar veya şeytani korsanlar olarak tanımlanır. Fomoryalılar, bir kol, bir bacak ve bir gözle tasvir edilen korkutucu savaşçılardır. Savaş sırasında Dagda, Fomoryalıların kampına casusluk yapmak için girer ve bir barış antlaşması teklif eder; ancak bu teklif reddedilir.Sonraki savaşta, Tuatha Dé Danann nihai zaferi elde eder, liderleri Lugh, Fomoryalı lider Balor’u öldürür. Dagda ise savaşta büyük bir kahramanlık sergilese de Balor’un dişlek karısı Caitlín tarafından yaralanır ve daha sonra bu yaradan ölür. Alternatif geleneklerde ise Dagda ölmez, 80 yıl boyunca Tuatha Dé Danann’ı yönetir ve ardından yeraltındaki saraylarına çekilir. Bu, Hristiyanlığın yayılmasıyla Kelt tanrılarının azalan öneminin bir metaforu olarak görülür.
Kaynak:
https://www.worldhistory.org/The_Dagda/
https://www.britannica.com/topic/Dagda
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Dagda